همانطور که در مقاله (بخش 3) گفته شده در خصوص تبصره های شناخت و درک قوانین مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم در این مقاله هم توضیحاتی آورده شده است.

تعاریف و اصطلاحات مندرج در آئین نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی

طبق ماده ۱ آئین‌نامه اجرایی ماده ۱۴ الحاقی قانون مبارزه با پولشویی که در سال ۱۳۹۸ تصویب شده، تعاریف اصلی به شرح زیر است:

1. وجوه نقد: این عبارت شامل هر نوع مسکوک، اسکناس، و انواع چک‌هایی می‌شود که انتقال آن‌ها ثبت و قابل پیگیری نیست. این چک‌ها می‌توانند شامل چک‌های عادی به‌نام حامل یا چک‌هایی باشند که پشت‌نویسی شده توسط افراد غیر از ذینفع اصلی باشند. همچنین شامل چک‌های مسافرتی، چک پول، کارت‌های پرداخت بدون نام و موارد مشابه است. این تعریف شامل وجوه نقد به‌صورت ریالی و ارزی نیز می‌شود.

2. سقف مقرر: حداکثر مبلغی که برای نقل و انتقال وجوه نقد بدون نیاز به مستندات مشخص در نظر گرفته شده، ۱۵۰ میلیون ریال یا معادل آن به ارزهای خارجی و کالاهای گران‌بها است. هیأت وزیران در صورت لزوم می‌تواند این سقف را با توجه به وضعیت اقتصادی کشور تغییر دهد.

در مجموع، این ماده به منظور جلوگیری از پولشویی، محدودیت‌هایی برای نقل و انتقال غیرمستند و غیرقابل پیگیری وجوه نقد و ابزارهای مالی ایجاد می‌کند.

بر اساس قانون مبارزه با پولشویی، اشخاص مشمول به شرح زیر تعریف می‌شوند:

کلیه صاحبان مشاغل غیرمالی، مؤسسات غیرانتفاعی، و همچنین اشخاص حقیقی و حقوقی از جمله بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، بانک‌ها، مؤسسات مالی و اعتباری، شرکت‌های بیمه، بیمه مرکزی، صندوق‌های قرض‌الحسنه، بنیادها، مؤسسات خیریه، شهرداری‌ها، صندوق‌های بازنشستگی، نهادهای عمومی غیردولتی، تعاونی‌های اعتباری، صرافی‌ها، بازار سرمایه (از جمله بورس‌های اوراق بهادار و سایر بورس‌ها)، شرکت‌های کارگزاری، صندوق‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری، و همچنین مؤسساتی که طبق قانون باید به‌طور خاص نام آن‌ها ذکر شود، مانند شرکت ملی نفت ایران، سازمان گسترش و نوسازی ایران و دیگر سازمان‌ها، موظف به اجرای آیین‌نامه‌های اجرایی هیأت وزیران در ارتباط با این قانون و قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم هستند.

علاوه بر این، سازمان‌های زیر نیز ملزم به همکاری و ارائه اطلاعات مورد نیاز برای اجرای این قانون هستند:

گمرک جمهوری اسلامی ایران
سازمان امور مالیاتی کشور
سازمان ثبت اسناد و املاک کشور
دفاتر اسناد رسمی
وکلای دادگستری
حسابرسان
حسابداران
کارشناسان رسمی دادگستری
بازرسان قانونی

این نهادها باید اطلاعات لازم را طبق مصوبات هیأت وزیران و بر اساس درخواست مرکز ملی اطلاعات مالی ایران یا شورا، ارائه کنند.

مرکز ملی اطلاعات مالی ایران (FIC)، که یک نهاد دولتی تحت نظر وزارت امور اقتصادی و دارایی است، در سال ۱۳۸۸ تأسیس شد. این مرکز شامل رئیس، معاونین، و گروه‌های کارشناسی مختلف از جمله کارگروه‌های حقوقی، قضائی، پیگیری و نظارت، تحلیل و بررسی اطلاعات مالی است.
این مرکز مسئولیت دریافت و تحلیل استعلامات مربوط به تراکنش‌های مالی مشکوک، تشکیل پرونده‌های فساد مالی، و ارجاع آن‌ها به مراجع قضائی برای بررسی‌های بیشتر را بر عهده دارد.

در حوزه مبارزه با پولشویی، مقررات بانکی مهم به شرح زیر اعلام می‌شود:

1. ممنوعیت پرداخت وجه نقد بیشتر از سقف مقرر به هر مشتری براساس کد ملی در یک روز
بر اساس ماده (۱۱۶) آیین‌نامه اجرایی قانون مبارزه با پولشویی مصوب سال ۱۳۹۸، پرداخت وجه نقد بیش از سقف تعیین شده (۱۵۰ میلیون ریال) به هر مشتری در هر روز ممنوع است.

2. لزوم تکمیل فرم گزارش واریز وجه نقد بیشتر از سقف مقرر
در صورت واریز مبلغی بیشتر از سقف مقرر توسط مشتری، لازم است که فرم گزارش مربوطه به‌طور دقیق و کامل توسط مشتری تکمیل شده و در اختیار بانک قرار گیرد.

3. شفاف‌سازی تراکنش‌های بانکی
دستورالعمل شفاف‌سازی تراکنش‌های بانکی به منظور ایجاد شفافیت در فرآیندهای مالی و سازماندهی استفاده از خدمات بانکی به سه دسته اصلی تقسیم شده است. این دستورالعمل از سوی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران به شبکه بانکی ابلاغ شده است. طبق این دستورالعمل، حساب‌های مشتریان به سه گروه تقسیم می‌شوند:

حساب‌های اشخاص حقوقی: تمامی حساب‌های متعلق به اشخاص حقوقی به‌طور کلی به‌عنوان حساب‌های تجاری شناخته می‌شوند.
حساب‌های تجاری اشخاص حقیقی: این حساب‌ها به حساب‌هایی اطلاق می‌شود که توسط اشخاص حقیقی برای فعالیت‌های تجاری یا کسب‌وکار استفاده می‌شود.
حساب‌های غیرتجاری اشخاص حقیقی: این حساب‌ها مخصوص استفاده شخصی افراد حقیقی بوده و صرفاً برای امور غیرتجاری به کار می‌رود.

4. آستانه مجاز انجام تراکنش‌ها
در راستای دستورالعمل‌های مذکور، سقف مجاز تراکنش‌ها به شرح زیر تعیین شده است:

برای اشخاص حقوقی و حساب‌های تجاری اشخاص حقیقی، سقف مجاز تراکنش‌ها مبلغ ۱۰ میلیارد ریال (یک میلیارد تومان) است.
برای حساب‌های غیرتجاری اشخاص حقیقی، سقف تراکنش‌ها مبلغ ۴ میلیارد ریال (۴۰۰ میلیون تومان) تعیین شده است.

انجام هر تراکنشی بالاتر از این مقادیر تنها با ارائه اسناد و مدارک معتبر و مؤید از سوی مشتری امکان‌پذیر است.

5. اسناد و مدارک مثبته برای تراکنش‌های بالا
اسناد و مدارک مثبته باید جزئیات کافی از جمله طرفین معامله، تاریخ، مبلغ، ماهیت و شرایط مالی را به‌طور روشن، معتبر و قابل‌اتکا نشان دهند. از جمله این اسناد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

قرارداد خرید و فروش کالا یا خدمات
مبایعه‌نامه‌ها
اسناد نقل‌وانتقال
قبوض و فاکتورهای مربوطه
اظهارنامه‌ها و اسناد مشابه

این اسناد باید به‌گونه‌ای باشند که قابل تأیید و بررسی باشند تا تراکنش‌ها از نظر قانونی و بانکی پذیرفته شوند.

ممنوعیت واریز وجه معامله به حساب اشخاص ثالث

طبق دستورالعمل‌های اجرایی، وجه حاصل از هر معامله باید مستقیماً به حساب طرف مقابل قرارداد یا معامله واریز شود. انجام تراکنش‌های مالی الکترونیکی که قابل ردیابی نباشند، به هیچ عنوان مجاز نیست. در صورتی که وجه معامله به حساب اشخاص ثالث واریز شود، ممکن است با عواقب قانونی زیر مواجه شوید:

• قرار گرفتن در معرض اتهام پولشویی
• از دست دادن مدارک و شواهد در صورت بروز اختلاف
• مسدود شدن حساب بانکی در صورتی که تراکنش‌ها مشکوک باشند
• کاهش رتبه اعتباری و محرومیت از دریافت خدمات بانکی

تدابیر پیشگیرانه

ممنوعیت استفاده از حساب‌های بانکی و سایر ابزارهای پرداخت (مانند کارت‌های بانکی) متعلق به مشتری برای افراد دیگر وجود دارد. در صورتی که مشتری حساب سپرده یا کارت بانکی خود را به شخص دیگری واگذار کند، بلافاصله باید از دسترسی این فرد به حساب خود جلوگیری کرده و نسبت به خلع ید اقدام نماید تا از تبعات قانونی این اقدام جلوگیری شود.

به‌ویژه، به مشتریان توصیه می‌شود که از اجاره حساب‌های بانکی یا کارت‌های پرداخت خود به افراد دیگر جداً خودداری کنند. این عمل عمدتاً برای پوشش فعالیت‌های غیرقانونی مانند پولشویی و فرار مالیاتی صورت می‌گیرد و خطراتی همچون مسئولیت مالی و قانونی برای صاحب حساب به‌دنبال دارد. افراد یا کسانی که اینگونه خدمات را پیشنهاد می‌دهند، مسئولیت تمام عواقب قانونی آن را بر عهده دارند و هیچ‌گونه ادعایی مبنی بر اجاره حساب در مراجع قضائی و انتظامی پذیرفته نخواهد شد.

ثبت گزارشات مردمی

در صورتی که مشتریان با موارد مشکوک به پولشویی یا تأمین مالی تروریسم مواجه شوند، می‌توانند از طریق سایت رسمی مرکز ملی اطلاعات مالی ایران (FIU.GOV.IR) اقدام به گزارش موارد مشکوک کنند.